bestuurder, despoot, dictator, gebieder, keizer, koning, monarch, sjah, soeverein, vorst. tiran (zn) : bullebak, despoot, dictator, dwingeland, geweldenaar, onderdrukker, verdrukker.

“Gogme” is een informeel Nederlands woord dat verwijst naar slimheid, vernuft of sluwheid. Het kan worden gebruikt om een persoon te beschrijven die slimme en creatieve oplossingen bedenkt voor problemen of uitdagingen, of om iemand te beschrijven die handig is in het vinden van slimme manieren om zijn doelen te bereiken. Het woord “gogme” wordt […]

1)geluid van klanken die niet harmonieus samenklinken muziek Voorbeelden:   `Deze muziek zit vol dissonanten.`, `Noem jij het maar dissonanten, ik vin…Gevonden op https://www.woorden.org/woord/dissonant Dissonant 1) Muziekterm 2) Onwelluidend 3) Onwelluidende klank 4) Slecht klinkend 5) Slecht klinkende samenklank 6) Vals 7) Valse noot 8) Valse toon 9) Wanklank 10) Wanklinkend 11) Wanluidend 12) Wanluidendheid Gevonden op https://www.mijnwoordenboek.nl/puzzelwoordenboek/Dissonant/1 Dissonant Let […]

In het Nederlands betekent brisant in eerste instantie ‘snel ontploffend, explosief‘. Daarnaast is er de figuurlijke betekenis ’tot grote problemen leidend, ophef veroorzakend’. Een complex en brisant asielvraagstuk

Ambiguïteit is dubbelzinnigheid bij vormgelijkheid van woorden, woordgroepen of zinnen. Maar ook uitspraken, concepten en bepaalde kunstvormen kunnen ambigu zijn: ze zijn dan voor meerderlei uitleg vatbaar of kunnen op verschillende manieren bekeken worden.

Wat is een bias? Een bias is een vooroordeel dat jij hebt over jezelf en de wereld om je heen. Deze vooroordelen zijn aangeboren en we hebben er allemaal last van. Jouw gedrag wordt deels bepaald door deze vooroordelen. Is een risico bij de ontwikkeling van AI .

Een panacee is een denkbeeldig geneesmiddel dat overal voor zou helpen. Het woord is afgeleid van de naam van Panacea, de Griekse godin van de geneesmiddelen. De panacee werd verondersteld een remedie te zijn tegen alle ziekten en bovendien levensverlengend te werken.

Batteraaf is afgeleid van het Nederlands-Limburgs dialectwoord ‘Batteroaf’ dat vlegel, kwajongen of deugniet betekent.

Misogynie of vrouwenhaat is haat tegen en/of een ziekelijkeafkeer van vrouwen.[1][2] Het woord komt van het Grieksmisein (haten) en gyne(vrouw). De pendant ervan is misandrie of mannenhaat. Er bestaat anderzijds ook zoiets als gynaecofobie of angst voor vrouwen. Haat, minachting en discriminatie jegens zwarte vrouwen wordt misogynoir genoemd.[3]

Leenwoord uit het Frans en betekent het niet erkennen van iets.

Een plutocratie is een bestuursvorm waarin de rijksten aan de macht zijn en de wetgeving voor grote groepen binnen een samenleving kunnen bepalen. De naam is een samenstelling van de Griekse woorden πλουτος (rijkdom) en κρατειν(regeren, de macht hebben). De term wordt ook wel gebruikt voor de heerschappij van het grote kapitaal. Het is een vorm van oligarchie: heerschappij door een bevoorrechte minderheid.  Sinds de militaire inval van […]

Pluralisme (sociale wetenschappen), het bestaan van verschillende sociale en culturele subsystemen in een samenleving. Pluralisme (filosofie), een systeem of leer die het bestaan van verschillende overtuigingen naast elkaar als uitgangspunt neemt.

De naam van een theorie van prof. dr. Ingrid Robeyns, bedoeld om het probleem van extreme rijkdom aan te pakken. De theorie van Robeyns stelt dat er een bovengrens zou moeten zijn aan de hoeveelheid inkomen en rijkdom (vermogen) die een persoon kan vergaren. In de huidige samenleving herkennen we een armoedegrens waar niemand onder zou moeten vallen. Hiernaast […]

Het fatalisme is de leer die aanneemt dat de mens geen enkele invloed heeft op zijn lot. Met andere woorden is het fatalisme het geloof dat elke handeling en elke daad in het leven van de mens al bepaald is door het lot en dus al op voorhand vastligt.

Quid pro quo is een Latijnse uitdrukking en betekent letterlijk “het ene voor het andere”. Deze uitdrukking kan op twee manieren vertaald worden:

lank·moe·dig (bijvoeglijk naamwoord, bijwoord) 1in staat veel te verdragen vóór boos te worden

de (m)/het pandoer zelfst.naamw. opgelegd pandoer (wat voorspelbaar en onontkoombaar is) `Opgelegd pandoer: met bloemen naar je moeder gaan op Moederdag.` Een pandoer was een strijder in een militaire eenheid in het keizerlijke Oostenrijkse leger. Oorspronkelijk waren pandoeren de lijfwachten van edellieden in het Kroatië en Slavonië van de 17e en 18e eeuw. In dezelfde […]

begunstigen van familieleden of vrienden Nepotisme (< Latijn ‘nepos’, kleinzoon; nakomeling; neef) is in ruimere zin het begunstigen, door autoriteiten of bedrijven, van familieleden of vrienden, door ze in hoge functies te benoemen of door ze opdrachten te gunnen. Nepotisme kan ook de vorm van patronage aannemen. Nepotisme of vriendjespolitiek is een vorm van corruptie. […]

Verlof, afscheid, ontslag.

Een polemiek (van het Griekse woord πόλεμέω póleméo, dat oorlog voeren betekent) is een openlijk gevoerde pennenstrijd, die zich vaak afspeelt tussen vakgenoten. Polemieken komen voort uit conflicterende standpunten die opponenten betogen. Een polemiek kan zich manifesteren in elkaar opvolgende artikelen in tijdschriften of kranten, maar ook in boeken, op internetfora of in weblogs.

Sinologie is in algemeen gebruik de studie over China en alle daaraan gerelateerde vakdomeinen, zoals Chinese aardrijkskunde, geschiedenis, filosofie en dergelijke. Hieronder vallen ook de Chinese talen en literatuur. Sinae is Latijn voor Chinezen. De oorsprong van deze betekenis staat echter ter discussie. Sinologie is in Nederland alleen op de Universiteit Leiden te volgen. De studie wordt vooral gegeven in het Lipsiusgebouw en Arsenaalgebouw van Leiden. Recent is de […]

Meritocratie (vrij vertaald: geregeerd door degenen die het verdienen) is een maatschappijmodel waarin de sociaal-economische positie van elk individu is gebaseerd op zijn of haar verdiensten (merites). Hierbij gaat het dus niet direct om de aanleg die men heeft, maar wat men met die aanleg doet. Andere factoren, zoals afkomst, grond- of geldbezit, ras en geslacht mogen er (in principe) geen rol bij […]

Tijding, gerucht, bericht Latijn voor ‘zee’, maar in een astronomische context de term die vooral wordt gebruikt om uitgestrekte en relatief donkere vulkanische vlaktes op de maan aan te duiden.

Gewogen gemiddelde looptijd van verzameling waarde / beleggingen en is goede maatstaf voor rentegevoeligheid. voorbeeld : Een huis is een vermogenstitel met een hoge duratie en huizenprijzen zijn zodoende gevoelig voor de rente. De extreem lage rente van de laatste jaren heeft de huizenprijs een forse impuls gegeven.

met de eigenschap mooi en goed te kunnen spreken; welbespraakt uitspraak[ee-lo-kwent] Bron: woordfeitEloquent bevat net als het bijbehorende zelfstandig naamwoord eloquentie het Latijnse werkwoord loqui: ‘spreken’. Eloqui betekent ‘uitspreken, voordragen’ en in het bijzonder ‘gedachten goed onder woorden brengen’. Uit het tegenwoordig deelwoord eloquens (‘welbespraakt’) heeft zich in het Frans éloquent ontwikkeld, dat vervolgens in […]

Kleptocratie komt van het Griekse klepto (stelen) en kratein (regeren), en betekent dus “regering door dieven”. In tegenstelling tot bijvoorbeeld democratie of dictatuur is het geen staatsvorm. Het betreft een pejoratieve term voor (vermeend) zelfverrijkende regeringen en landen. Het kan wel tot informele bestuursvorm verworden; in dat geval is de mogelijkheid om te stelen en te laten stelen bepalend voor de machtsverhoudingen in het land. Een minder negatieve […]

Van kosmopolitisme is sprake als iemand een gevoel van verbondenheid met de mensheid in het algemeen ervaart, dat sterker is dan enig gevoel voor nationale of regionale identiteit. Een dergelijke verbondenheid wordt ook wel aangemerkt als wereldburgerschap. Kosmopolitisme gaat ervan uit dat culturen aan verandering onderhevig zijn en elkaar beïnvloeden. Er zijn stromingen in het kosmopolitisme die de nadruk leggen op de rechten van […]

Het streven naar of de trend die leidt tot staatsoverstijgende samenwerkingsverbanden (zoals de EU, NAFTA en de NAVO) waaraan natiestaten en nationale identiteiten ondergeschikt zijn gemaakt. Postnationalisme is afgeleid van postnationaal, een term die ook in de Nederlandstalige media terrein wint sinds de Canadese premier Justin Trudeau zijn land in 2015 typeerde als de eerste ‘postnationale staat’: een […]

Ommezwaai in de geschiedenis Het woord Zeitenwende (ommezwaai in de geschiedenis) is in Duitsland uitgeroepen tot Woord van het Jaar 2022. Het begrip kreeg internationale bekendheid toen bondskanselier Olaf Scholz het eind februari in zijn toespraak gebruikte naar aanleiding van de Russische inval in Oekraïne. Die Gesellschaft für deutsche Sprache (GfdS), de jury van de jaarlijkse Duitse taalprijs, benadrukt […]

buitenkansje; gemakkelijke prooi. (Duits) letterlijk ‘gevonden aas, gevonden voedsel’, alleen in figuurlijk gebruik voor: kans, uitgelezen mogelijkheid die men niet voorbij mag laten gaan, omdat er direct voordeel uit behaald kan worden (al dan niet tegenover anderen, andersdenkenden); iets waar met plezier en gretigheid op ingegaan wordt, omdat het precies in het straatje past van […]

overdreven hartstochtelijk en hoogdravend Hij hield een pathetische toespraak

Urbicide is een term die letterlijk vertaald wordt als ‘geweld tegen een stad’. De term is bedacht door Michael Moorcock in 1963 en werd later gebruikt in de 1960s door degenen die kritiek hadden op de herstructurering van de Verenigde Staten. De term ontstond in het tijdperk van snelle globalisering en verstedelijking. De snelle globalisering […]

Emeritaat is het pensioen van een hoogleraar, magistraat of geestelijke. Emeritus is een Latijns woord dat letterlijk vertaald ‘uitgediend’ betekent; de gangbare betekenis in het Nederlands is ‘rustend’ of ‘in ruste’. Inhoud Wetenschap Een hoogleraar met emeritaat kan de titel ‘emeritus professor’ (em. prof. of prof. em.) of ‘emeritus hoogleraar’ voeren. Dit geldt niet voor een hoogleraar die voor het pensioen na een al […]

Een autocratie (Grieks, αὐτοκρατία: αὐτός (“zelf”) – κρατείν (“heersen”) is een regeringsvorm waarbij ongelimiteerde macht wordt uitgeoefend door één persoon. Een keizer bijvoorbeeld, kan zijn macht ontlenen aan het erven van deze titel, maar deze wordt pas als autocraat betiteld, in plaats van als een vorst, wanneer zijn macht groter wordt dan waarop hij historisch of wettelijk gezien recht zou hebben. Ook dictaturen, waarin meestal één leider het […]

Patriarchaat (patér, vader; arché, heerschappij) is een maatschappijvorm waarin mannen de dominante rol hebben. De term is afgeleid van patriarch, de titel van een geestelijke leider van het mannelijk geslacht. Negentiende-eeuwse theorieën In de theorieën van Johann Jakob Bachofen, Friedrich Engels en andere negentiende-eeuwse wetenschappers werd het patriarchaat gezien als een historische periode die volgde op een periode van moederrecht. Voor Bachofen was er sprake […]

Gematigde vaderlandsliefde Patriottisme is een gematigde vorm van vaderlandsliefde. Het woord komt van het Latijn pater, wat vader betekent. Iemand die trots is op zijn vaderland en aan dat land is toegewijd door bijvoorbeeld in het leger te willen dienen, is een patriot. Patriottisme is een terughoudende, gematigde vorm van nationalisme en wordt niet als negatief ervaren. […]

ongunstig of onbekend Voorbeeld:   `een obscuur uitgeverijtje dat vooral porno publiceert`‘ hij houdt zich met obscure zaken bezig ‘ Synoniem:   duister, donker, dubieus, glibberig, louche, onguur, vaag, verdacht

Derogatie is een juridische term die verwijst naar het proces waarbij een bepaling of clausule in een contract of wet wordt ingetrokken of beperkt. Dit kan gebeuren omdat de bepaling in kwestie ongeldig, onwettig of onredelijk is. Derogatie kan ook worden gebruikt om te verwijzen naar de afname van de kwaliteit of waarde van bijvoorbeeld […]

Een paradigma is een model, theorie of set van ideeën die dient als basis voor het begrijpen van een bepaald gebied of fenomeen. Het kan worden gebruikt om te verwijzen naar een dominante manier van denken of werken in een bepaald veld of discipline, of naar een algemene benadering van een bepaald onderwerp. Paradigma’s kunnen […]

Wie megalomaan is, ziet zichzelf als belangrijker of machtiger dan zijn omgeving of schrijft zichzelf bijzondere talenten toe. Soms is megalomanie een uiting van een sterk gevoel van eigenwaarde, maar de oorzaak kan ook zijn dat iemand zichzelf eigenlijk minderwaardig, onbetekenend of onbelangrijk vindt. Voorbeeld Het presidentiële paleis in Roemenië, dat was een megalomaan bouwproject.

Snel en gevat antwoorden op Vervoegingen:  riposteerde (verl.tijd enkelv.)Vervoegingen:  heeft geriposteerd (volt.deelw.) Voorbeeld:   `riposteren op een stelling van je tegenstander in een debat`

immorele man Voorbeeld:   `Ik werd rechts ingehaald door een proleet die met zijn ene hand zat te bellen en met de andere zijn middelvinger opstak.` Die proleet begon gewoon te schreeuwen tegen mij in de winkel. Synoniem:   hufter, bluffer, botterik, dikdoener, filister, hork, Iemand uit een onbeschaafd milieu, Iemand van grote levensopvatting, Iemand zonder beschaving

Een inundatiegebied is een gebied dat ten behoeve van de verdediging enkele decimeters onder water kan worden gezet door het openzetten van sluizen of het doorsteken van dijken (inundatie). Verdediging Het dient van oorsprong ter verdediging van een stad, dorp of ander object, en soms ook om een vijand te verdrijven uit een groter gebied. Doorgaans ligt een inundatiegebied laag, zodat het […]

vijandigheid, wrijving Meervoud :  animositeitenSynoniemen : afgunst, onenigheid, vijandschap Herkomst : Animositeit is in de zestiende eeuw ontleend aan het Franse animosit. Dat gaat terug op het Latijnse animositas Voorbeeld:   `de animositeit tussen de groepen is vrijwel verdwenen`

Verbuigingen:  cohorten (meerv.) Groep personen die gedurende een bepaalde periode, bijvoorbeeld een kalenderjaar, eenzelfde (demografische) gebeurtenis heeft meegemaakt. Een geboortecohort bestaat uit de mensen die allemaal in een zelfde periode zijn geboren, een huwelijkscohort uit mensen die in een zelfde periode zijn getrouwd. 1)gevechtseenheid in een Romeins leger Voorbeeld:   `De Praetoriaanse garde bestond uit negen cohorten.` 2)groep […]

Herkomst : Frans De strekking van iets. Voorbeeld:   `lastig om de portee van iets in te schatten` Synoniem:   omvang (fig.)

De Hond van Pavlov Het experiment van Ivan Pavlov dat bekendstaat onder de naam Hond van Pavlov is het bekendste voorbeeld van klassieke conditionering. Inhoud Het experiment Pavlov stuitte op het verschijnsel dat honden beginnen te kwijlen wanneer ze voedsel wordt aangeboden. Hij onderzocht dit verschijnsel door een signaal te geven en daarna de honden te voeren. Het signaal was […]

Xenofobie (Oudgrieks: ξένος xénos, vreemdeling en φόβος phóbos, angst/vrees) of vreemdelingenangst is een irrationele en/of obsessieve angst voor vreemden, buitenlanders of buitenlandse voorwerpen/zaken. Xenofobie wordt soms gelijkgesteld aan vreemdelingenhaat. Xenofobie kan voortkomen uit racisme, en via vreemdelingenhaat leiden tot rassendiscriminatie, haatzaaien, geweld en zelfs genocide. In ruimere zin betekent xenofobie ook wel de algemene angst en afkeer van de mens voor alles wat vreemd, ongewoon of zeldzaam is. Welke vreemdelingen wanneer komen bloot te […]

Unilateraal is een term uit de anatomie en betekent letterlijk eenzijdig. Het dient ter aanduiding van een lichaamsonderdeel dat zich ten opzichte van een gezamenlijk referentiepunt (bijvoorbeeld de lichaamsmediaan) aan slechts één zijde hiervan bevindt. In de praktijk wordt de term meestal gebruikt ter aanduiding van eenzijdige aandoeningen. Voorbeeld: een unilaterale corticale laesie is een abnormaal stuk weefsel (door fysieke trauma of ziekte), te vinden […]

Oekaze (mv. oekazen of oekazes) was in het Russische Rijk een proclamatie van de tsaar, de overheid of een religieuze leider (patriarch) die de status had van een wet. Een voorbeeld is de “Ems oekaze” die een verbod instelde op het publieke gebruik van Oekraïens. Goede vertalingen zijn “decreet”, “bevelschrift”, “verordening” of “besluit”. Na de Russische Revolutie werd een wijdverspreide overheidsproclamatie een “decreet” genoemd; meer specifieke proclamaties worden […]

Teerling kan verwijzen naar: De teerling is geworpen Alea iacta est is een Latijnse zegswijze en wordt meestal vertaald als “de teerling is geworpen“, dat wil zeggen de dobbelsteen is geworpen. Teerling (standerdmolen) Een teerling van de Standerdmolen Ter Haar. Teerlingen of stiepen zijn de vier gemetselde vierkante of rechthoekige funderingspalen van een standerdmolen. In Nederland staan deze gewoonlijk in de vier windrichtingen opgesteld. Van deze teerlingen zijn er meestal twee […]

Mammut is een geslacht van uitgestorven slurfdieren die ook wel mastodonten worden genoemd. Mammut kwam voor in zowel Noord- als Zuid-Amerika van ruim 4 miljoen tot ongeveer 10.000 jaar geleden. De laatste Mammut-populaties kwamen voor in Zuid-Amerika, zo’n 9000 jaar geleden, mogelijk nog recenter, waar ze een tijd lang naast mensen leefden. Er zijn zeven soorten ontdekt waarvan de bekendste Mammut americanum was, die tevens de laatste soort was. Alle Mammut-soorten waren olifantachtige dieren die […]

“De Rubicon oversteken” is afgeleid van het historische feit dat Julius Caesar de Rubicon overstak en daarmee, als generaal, impliciet de oorlog verklaarde aan de regering van Rome, aangezien in de wet stond dat er geen generaal met staand leger de Rubicon over mocht steken. Hieruit groeide de zegswijze: “De Rubicon oversteken” en in het Engels: “Crossing the Rubicon”, waarmee men […]